INFORMACJE OGóLNE O GIANO DELL'UMBRIA

GIANO DELL’UMBRIA TERYTORIUM I POLOŻENIE Giano, urocze i malownicze miasteczko, o kryształowo czystym powietrzu, odwiedzane jest głównie  w okresie letnim i jesiennym. Usytuowane na wysokosci 546 m n.p.m. ,  ze wzgledu na swoją pozycję, oferuje  przyjemny mikroklimat, szczególnie  podczas letnich upałów. Lekka bryza pełna polnych zapachów, zapewnia miły pobyt zarówno w Giano, jak  i w okolicznych miejscowościach. Dzięki korzystnemu położeniu geograficznemu, 25 km od Foligno, Spoleto i Todi, Giano jest idealnym punktem wypadowym do odwiedzin głównych miast sztuki w Umbrii.  Ten krótki przewodnik może być swego rodzaju kompasem dla odwiedzających  Giano i jego okolice. Nie stawia sobie za cel wskazanie konkretnych tras turystycznych lecz  pragnie zachecić do odwiedzenia tych okolic wzbudzając ciekawość i emocje, wynikające z porównania kultur i obyczajów, krajobrazów i smaków tutejszych specjałów  gastronomicznych.   Przemieszczając się z jednej miejscowości do drugiej, podziwiać można wspaniałe panoramy, dzikie zarośla śródziemnomorskie, przeplatane gajami oliwnymi i rzędami uprawianej tu  winorośli. Stad Giano i okolice są idealnym miejscem dla agroturystyki, przejażdżek konnych i turystyki gastronomicznej.  Schronisko San Gaspare usytuowane na Monte Martano to oaza  dla miłośników wypoczynku w naturze. Obierzmy jako punkt obserwacyjny właśnie górę  Monte Martano (1094 n.p.m.), z której rozciaga się wyjątkowy widok na całą równinę umbryjską, otaczające  ją  pasma górskie, jak również  na okoliczne zamki, przyciagające koneserów sztuki. Giano otoczone jest sugestywnymi osadami bogatymi w  historię i sztukę. Montecchio, Camporeggiano, Seggiano, Macciano, Torinetto, S. Stefano, Casa Maggi, Palombaro, Formicaro, S. Sabino, to antyczne małe wioski, oferujące niezwyklą goscinność. Z kolei Bastardo, jedyne współczesne miasteczko, zbudowane w okresie powojennym, posiada kilka zakładów przemysłowych i usługowych. I stanowi centrum ekonomiczne Gminy.
SZTUKA I KULTURA Giano dell'Umbria, w wyniku różnych wydarzeń historycznych,  od polowy XIII wieku do poczatków XIX wieku, znajduje się pod rządami miasta Spoleto. Zachowuje jednak swoją niezależność i zarządza własnym terytorium, obejmujacym również  osady Montecchio i Castagnola. Istniejacy zamek, choć nie największych rozmiarów, ma złożoną strukturę, opierającą sie w dwóch kompleksach  fortyfikacyjnych,  na których  szczycie znajduje się  Palazzo pubblico oraz parafia  S. Michele z  XIII wieku.
Zachowane są średniowieczne mury obronne oraz ślady murów rzymskich. Wagę tej osady potwierdza obecność  wielu kościołów, z których najważniejszy to kościół Świętego Franciszka, znajdujący się  poza kamiennym murem. Jest to świątynia o jednej nawie głównej z przyleglymi budowlami,  której piękne freski w kaplicy Krucyfiksu,  będące dziełem  Giovanni di Corraduccio (początek XV wieku) odzwierciedlają  przeslanie kulturowe ruchu franciszkanskiego. Kościół  Santa Maria zachował ślady swego średniowiecznego pochodzenia, mimo zmian wprowadzonych w XVI i XVII wieku. Natomiast kościół  San  Biagio pochodzi z  siedemnastego wieku.
Opactwo San FeliceW pobliżu Giano znajduje sie opactwo San Felice, arcydzieło sztuki  romańskiej.  Obiekt ten jest typowym przykładem umbryjskiej architektury romańskiej z wpływami lombardzkimi  i okazuje szereg podobieństw do światyń miasta Spoleto. Kościół do dnia dzisiejszego  okazuje nam swoją oryginalną strukturę  z XII wieku, natomiast krużganek klasztorny i przylegle budynki wzniesione na planie litery L, zostały skonstruowane  w okresie od drugiej połowy  XVI wieku do końca XVIII wieku.  Fasada wykonana jest z różwego kamienia wydobywanego w niedalekich kamieniołomach San Terenziano, a struktura  kościoła składa się z trzech naw oddzielonych kolumnami, też z kamienia i z presbiterium wznoszacego się nad trzema absydami, zgodnie z modelem  lombardzkim. Styl lombardzki przywołuje również  sklepienie  nawy głównej, bardzo rzadko spotykane w Umbrii.  Romański charakter  budowli, skryty pod różnymi  przeróbkami barokowymi w XVII wieku, zostal wydobyty na światło dzienne  w wyniku  prac restauracyjnych  w roku  1958. Nad portykiem znajduje sie elegancka trufla, przez którą prześwituje  światło z zewnatrz, oświetlające w godzinach popoludniowych główny ołtarz, tworząc niepowtarzalną atmosferę.  Do ołtarza prowadzą  strome, współczesne schody,  wykonane z lokalnego kamienia travertino. Krypta pochodzi z tego samego okresu co kościół, choć wyraźnie zauważa się, że do jej konstrukcji  wykorzystano materiały odzyskane z innych budowli. Przechowywana jest w niej arka zawierajaca  relikwie Świetego Feliska. Krużganek kościelny  na planie prostokąta,  charakteryzuje się  podcieniami , podtrzymywanymi przez  kamienne kolumny, na których  szczycie widoczne są freski obrazujaące świetych  i błogosławionych.  Natomiast freski na ścianach przedstawiają epizody z życia Świetego Feliksa. Na środku  krużganka znajduje się stara studnia - cysterna  - służąca do zbierania wody deszczowej.
Montecchio Ten ważny zamek o dominujacym położeniu, położony przy antycznej  via Flaminia, był  prawdopodobnie  ufortyfikowany już  w X wieku i stanowił  część  Normandii. Od końca XII wieku  zostal podporządkowany  Panom z Giano.  Zamek  zachował sporą cześć murów  wzniesionych w  XII wieku, przebudowanych w XIV  wieku, które pozostały w stanie nienaruszonym do dnia dzisiejszego.  Na centralnym placu  znajduje się  Palazzo Comunità  z  XVI wieku  ze swoją tarczą herbową, a obok, po lewej stronie wznosi się kościół  San Bartolomeo. Posiada on jedną nawę oraz sklepienie z pięciu przęseł. Na uwagę zasługuje wiele fragmentów fresków  i rzeźb, które podkreślają wagę, jaką  kościół ten odgrywał na przestrzeni wieków.
Castagnola Zamek Castagnola jest historycznie ściśle  powiązany  z Giano.  Od  1383 do 1439 znajdował się pod  władzą Panow Trinci. W następnym wieku przeszedł pod dominację miasta  Todi, czego świadectwem jest tarcza herbowa nad wrotami  zamku, obrazująca  orła z dwoma orlątkami pod skrzydłami.
Ze starych murów pozostalo niewiele, natomiast wieża obserwacyjna  została przekształcona w dzwonnicę. Jedynym miejscem kultu wewnatrz zamku jest kościół Santa  Croce (Świętego Krzyża), którego jedna ze ścian zewnetrznych opiera się na murze obronnym.
Morcicchia Zgodnie ze świadectwami z X wieku,  byla to antyczna posiadłość feudalna  rodzin spoletynskich Litaldi lub  Ritaldi.  W  XVII wieku  Morcicchia połączyła sie z  Moriano otrzymując statut gminy. W 1816-18 dołączono ją do Gminy Giano. Do dnia dzisiejszego zachowały się  niektóre wieże zamkowe, parę domostw oraz resztki muru obronnego. W centrum osady znajduje się kościółek San  Silvestro z  XIV wieku, choć podejrzewa się jego wcześniejsze pochodzenie ze względu na fakt, że opiera się bokiem o mury zamku. Wysmukła dzwonnica jest prawdopodobnie świadectwem tej antycznej konstrukcji.
Palazzo Pubblico  - Palac Miejski Palac municypalny pochodzenia średniowiecznego, był na przestrzeni wieków wielokrotnie przebudowywany. Również ostatnio zakończono w nim  prace  renowacyjne. Na lewo od wejscia  zachował się  wmurowany herb gminy z XIV - XV wieku.  Sale  Rady  obiega zdobniczy pas  pod  sufitem namalowany w 1934 przez miejscowego artystę Ernesto Bannella i przedstawiający  wszystkie zamki znajdujące się na terenie  Gminy.  W strefie archeologicznej w miejscowości  Toccioli wydobyto na światło dzienne  antyczną willę rzymską.
Kościół  San Michele Arcangelo O pochodzeniu  tego starego kościoła świadczą widoczne na zewnątrz  półokrągłe absydy oraz mury obwodowe. Przypuszcza się, że pierwsza konstrukcja została wzniesiona między końcem  XIII  i początkiem  XIV wieku. Wewnątrz, aczkolwiek mocno zniszczone, widoczne są fragmenty fresków absydy z  1501, odwołujące się do kultury spoletynskiej z końca XV  i poczatków XVI wieku. Na lewej ścianie nawy zachował się również  wartościowy drewniany krucyfiks  z XVI wieku.
INFORMACJE OGóLNE Uroczystości religijne 2° i  3° niedziela maja - Pielgrzymka do Sanktuarium  Madonna del Fosco
30 październik  - Świeto San Felice (Patron Gminy)Uroczystości tradycyjne i imprezy gastronomiczneKwiecień - Umbria Biol -  Nagroda Regionalna na najlepszą oliwę z oliwek  z upraw biologicznych.
Lipiec  - Trufle  &... Sierpień - Zlot ziomków z Giano Sierpień - Sagra degli Gnocchi  (Festyn Knedelkow) w MontecchioWrzesień - Tydzień Wina  Pierwszy weekend listopada  - Otwarte Młyny  i "Mangiaunta" (degustacja oliwy)Ostatni weekend di novembre - Drogi oliwy - Le Vie dell'Olio - i  Przywolanie Historyczne  "Festa della Frasca" - w strojach z epoki średniowiecza .Imprezy kulturalneMaj -    ArcheoGiano - poświęcona wykopaliskom archeologicznym na terenie gminy
Czerwiec  - Festiwal "Tra Cielo E Terra" Między Niebem a Ziemią" - www.tracieloeterra.it Jest to kontynuacja manifestacji  Strada del Sagrantino - Drogi wina Sagrantino , która łączy  gminy Giano dell’Umbria, Gualdo Cattaneo, Montefalco, Bevagna i Castel Ritaldi w celebrowaniu jednego z najbardziej szlachetnych win ziemi umbryjskiej - Sagrantino. Publiczność, degustując wina z lokalnych piwnic, uczestniczy w spektaklach współczesnego teatru autorskiego, tańca, słucha muzyki, ogląda wystawy malarskie  i pokazy filmowe, a wszystko odbywa się w fascynującej scenerii najpiękniejszych miejsc tego zakątka Umbrii.Sierpień  -     Arte nei Castelli -  Sztuka w Zamkach  - letnie koncerty  w kościołach i średniowiecznych zamkach.  Odpusty i jarmarki Środa  - cotygodniowy jarmark w Bastardo Ostatnia sobota i niedziela września - Odpust  San Francesco (Bastardo).
 INFORMACJE OGóLNE Ludność  3.600 Powierzchnia  km2  44,4Wysokość  546 mt n.p.m. Kod pocztowy : 06030Kierunkowy tel. 0742
Miejscowości : Bastardo, Montecchio, Fabbri, Castagnola, S.Stefano, S.Sabino, Macciano, Case Maggi, Morcicchia, Casa Naticchia, Moriano, Bivio Moscatini, Seggiano, Palombaro, Rustichino, Formicaro, Camporeggiano.
JAK DOJECHAʆ Samochodem: Autostrada del Sole A1, zjazd  Valdichiana (jadąc z północy ), zjazd  Orte (jadąc z południa). Autostrada Adriatica A14, zjazd  Pesaro, Fano (jadąc z północy), jechać w kierunku Gubbio  Gubbio, Perugia; zjazd Civitanova Marche (jadąc z południa ), jechać w kierunku  Foligno.Droda szybkiego ruchu E45 Cesena-Orte, zjazd  Ripabianca, Foligno (z północy). Zjazd  Massa Martana (z południa).Pociągiem : linia Foligno-Spoleto-Terni-Orte-Roma, stacja  Foligno (24 Km), stacja Spoleto
(26 Km). Linia Firenze-Terontola-Perugia-Assisi. Znad Adriatyku : Ancona-Foligno-Spoleto-Terni. Ancona-Foligno-Assisi-Perugia.Samolotem: Regionalny Port Lotniczy S. Egidio, Perugia (52 Km)
Autobusem: wiele linii łączących  główne centra  (Perugia, Foligno, Spoleto) z  Giano i Bastardo.
Wypożyczalnie samochodów:  Avis (Via Stazione FS, Foligno) tel. 0742.340919
Taxi: Foligno, tel. 0742.344280. Spoleto, tel. 0743.220311

INFORMACJE LOKALNE
Siedziba Gminy Municipio di Giano dell'Umbria - Piazza del Municipio, 1 - tel. 0742.93191
Polizia Municipale - tel. 0742.931944
Biuro Informacji Turystycznej I.A.T. Spoleto - Piazza della Libertà, 7 - Spoleto - tel. 0743.220311.
Strada del Sagrantino - Droga Sagrantino Piazza del Comune - Montefalco, Tel. 0742.378490 - www.stradadelsagrantino.it

INFORMACJE PRAKTYCZNE Poczta i telegraf Ufficio postale Giano dell'Umbria - Piazza S. Francesco - tel. 0742.90143
Ufficio Postale Bastardo - L.go A.De Gasperi - tel. 0742.99912
Banki Cassa di Risparmio di Spoleto - Agenzia Via Roma - Bastardo - tel. 0742.99123
Banca Popolare di Spoleto - Agenzia L.go A.De Gasperi - Bastardo - tel.0742.99118 - 0742.99581

TELEFONY UŻYTECZNOŚCI PUBLICZNEJ Telefon publiczny  - Bar Biagioni - Via Rotonda - tel. 0742.930036
Carabinieri - Caserma di Giano dell'Umbria - tel. 0742.90120
Pogotowie Ratunkowe : 118
Centrum Opieki Zdrowotnej  - P.zza Matteotti - Bastardo - tel. 0742.99236
Szpital  Spoleto - tel. 0743.2101
Apteka komunalna  - Piazza S.Francesco - Giano dell'Umbria - 0742.90125
Apteka Farchioni - Via Maggio - Bastardo - 074299128